Зинаида Найдановна Намнын
ыр
«Тоора-Хем» ‘Тоора-Хем’
тувинский / тоджинский
Этнос / субэтнос: тувинцы / тоджинцы
Язык / диалект: тувинский / тоджинский
Тип текста: фольклорный
Форма бытования: рукописный
Жанр: ыр
Информант: Зинаида Найдановна Намнын
Сведения об информанте: Намнын Зинаида Найдановна (1953 г.р., сеок Кол), родилась в с. Адыр-Кежиг Тоджинского р-на Тувы. Работала ветеринаром совхоза «Совтува», сотрудником Центра социальной помощи. Участница ансамбля «Одуген».
Название текста: «Тоора-Хем» ‘Тоора-Хем’
Место записи: с. Адыр-Кежиг Тоджинского района Республики Тыва
Дата записи: 2017
Собиратель: Е. Л. Тирон
Расшифровка: А.В. Байыр-оол (текст), Е.Л. Тирон (ноты)
Перевод: А. В. Байыр-оол
Глоссирование: А. В. Байыр-оол
Публикация: Языки и фольклор народов Сибири и Дальнего Востока в рукописных текстах XX века / Отв. ред. Т.А. Голованева, Н.Н. Федина. Новосибирск: Академическое издательство «Гео», 2020. С. 360-362.
Комментарии: Рукописная тетрадь Зинаиды Найдановны Намнын зафиксирована в ходе фольклорно-этнографической экспедиции в Тоджинский район Республики Тыва 2017 г. (участники А.Х. Кан-оол, Ф. Лульи, Г.Б. Сыченко, Е.Л. Тирон). Фото Е.Л. Тирон
Комментарии к аудио: Исполнила З. Н. Намнын. Записали А. Х. Кан-оол, Ф. Лульи, Г. Б. Сыченко, Е. Л. Тирон в с. Адыр-Кежиг Тоджинского р-на Республики Тува в 2017 г. Аудиозапись хранится в личном архиве Е. Л. Тирон
Текст в авторской орфографииНормализованный текст
0
Доора ла кыйа ла сагынмас мен
доора ла хемим не кадыргылыг
тодуп ла куштар ла ужуп ла келгеш
тодуп ла чанар ла Доора ла хемим

Чайзы ла кыйзыла сагынмас мен
чалың на шөлүм не чамашкылыг
сайлык ла кушкаш ла ужуп ла келгеш
сактып ла чанар ла чалың на шөлүм.

кыжын на кыштаарла кырганна Салдам
кырыла сынарла энчекле кагбас
чайынна чайлаарла Чекпелигге
чодала сынарла идикле кетпес.

Доора-ла, кыя-ла сагынмас мен,
Тоора-ла-Хемим-не кадыргылыг.
Тогдук-ла куштар-ла ужуп-ла келгеш,
Тодуп-ла чанар-ла Тоора-ла-Хемим.

Чайзы-ла, кыйзы-ла сагынмас мен,
Чалың-на-Шөлүм-не чамашкылыг.
Сайлык-ла кушкаш-ла ужуп-ла келгеш,
Сактып-ла чанар-ла Чалың-на-Шөлүм.

Кыжын-на кыштаар-на кырган-на Салдам,
Кыры-ла сынар-ла энчек кагбас.
Чайын-на чайлаар-ла Чекпелигге,
Чода-ла сынар-ла идик кетпес.
Нормализованный текстПеревод
0
Доора-ла, кыя-ла сагынмас мен,
Тоора-ла-Хемим-не кадыргылыг.
Тогдук-ла куштар-ла ужуп-ла келгеш,
Тодуп-ла чанар-ла Тоора-ла-Хемим.

Чайзы-ла, кыйзы-ла сагынмас мен,
Чалың-на-Шөлүм-не чамашкылыг.
Сайлык-ла кушкаш-ла ужуп-ла келгеш,
Сактып-ла чанар-ла Чалың-на-Шөлүм.

Кыжын-на кыштаар-на кырган-на Салдам,
Кыры-ла сынар-ла энчек кагбас.
Чайын-на чайлаар-ла Чекпелигге,
Чода-ла сынар-ла идик кетпес.

О другом, о постороннем не буду думать я,
Моя [река] Тоора-Хем с хариусами.
Дрофы-птицы прилетают,
Наевшись, улетают из моего Тоора-Хема.

Об ином, о постороннем не буду думать я,
Моя Чалын-поляна с растущей местами травой .
Трясогузки-птицы прилетают,
Вспоминая, улетают из моего Чалын-Шола.

Проводят зиму в старом Салдаме,
Честное слово , войлочным покрывалом не укрываются.
Проводят лето в Чекпелиге,
И вправду , обувь не носят.
ГЛОССИРОВАННЫЙ ТЕКСТ
НОТНЫЙ ТЕКСТ